Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, luật dân sự giữ vị trí đặc biệt bởi đây là ngành luật điều chỉnh hầu hết các quan hệ xã hội phổ biến, gắn bó với đời sống con người và tổ chức. Từ quan hệ tài sản, hợp đồng, đến quyền nhân thân, luật dân sự tạo hành lang pháp lý để bảo đảm sự công bằng, tự do và trật tự trong xã hội.
1. Khái niệm luật dân sự
Luật dân sự là tập hợp các quy phạm pháp luật điều chỉnh những quan hệ xã hội phát sinh trong đời sống thường ngày, chủ yếu liên quan đến tài sản và nhân thân, dựa trên nguyên tắc bình đẳng, tự do và tự nguyện.
- Quan hệ nhân thân: liên quan quyền cá nhân như họ tên, hình ảnh, đời sống riêng tư.
- Quan hệ tài sản: quan hệ sở hữu, hợp đồng, thừa kế, bồi thường thiệt hại…
2. Nguyên tắc cơ bản
Bộ luật Dân sự 2015 nhấn mạnh nhiều nguyên tắc cốt lõi:
- Bình đẳng trước pháp luật.
- Tự do, tự nguyện cam kết.
- Thiện chí, trung thực.
- Tự chịu trách nhiệm về nghĩa vụ dân sự.
3. Vai trò của luật dân sự
- Đảm bảo công bằng trong xã hội: mọi chủ thể từ cá nhân đến pháp nhân đều được bảo vệ quyền lợi ngang nhau.
- Khuyến khích giao lưu, phát triển kinh tế: thông qua các chế định hợp đồng, giao dịch dân sự.
- Bảo vệ quyền con người: quyền về nhân thân được bảo đảm và tôn trọng.
- Ổn định xã hội: tạo cơ chế giải quyết tranh chấp dân sự bằng tòa án, trọng tài hoặc hòa giải.
Luật dân sự vừa mang tính phổ biến vừa có nền tảng nhân văn sâu sắc. Nó điều chỉnh tất cả quan hệ đời thường, đảm bảo sự phát triển bền vững và công bằng trong đời sống kinh tế – xã hội.
