Nguyên tắc cơ bản của Luật hình sự chính là nền tảng để Nhà nước áp dụng pháp luật một cách công bằng, hợp lý, tránh tùy tiện, bảo vệ quyền con người. Bộ luật Hình sự 2015 quy định nhiều nguyên tắc quan trọng.

1. Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa
Chỉ có hành vi được Bộ luật Hình sự quy định mới bị coi là tội phạm. Điều này ngăn chặn lạm quyền, đảm bảo tính minh bạch.

2. Nguyên tắc trách nhiệm cá nhân
Chỉ người nào có lỗi trong hành vi phạm tội mới phải chịu trách nhiệm hình sự. Không ai bị coi là có tội nếu chưa có bản án có hiệu lực của tòa án.

3. Nguyên tắc công bằng
Mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật. Tội phạm giống nhau phải được xét xử giống nhau, không phân biệt giới tính, dân tộc, địa vị xã hội.

4. Nguyên tắc nhân đạo
Luật hình sự không nhằm hủy hoại mà là giáo dục, cải tạo. Với người phạm tội, khi áp dụng hình phạt, vẫn bảo đảm quyền cơ bản con người, tạo cơ hội tái hòa nhập.

5. Ý nghĩa
Hệ thống nguyên tắc này không chỉ kiềm chế sự tùy tiện của cơ quan tố tụng, mà còn củng cố niềm tin pháp lý, đưa luật hình sự đến gần với chuẩn mực quốc tế.

Kết luận
Nguyên tắc cơ bản đóng vai trò “kim chỉ nam” cho việc xây dựng và áp dụng luật hình sự, bảo đảm tính công bằng, hợp hiến, nhân văn và phù hợp thực tế.